استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های معامله در بازار آپشن است که به‌طور خاص برای شرایطی طراحی شده که قیمت دارایی پایه در یک محدوده مشخص نوسان می‌کند. در این استراتژی، معامله‌گر به‌جای پیش‌بینی جهت بازار، از گذر زمان، تفاوت افت ارزش زمانی و رفتار نوسان ضمنی بهره می‌برد. ساختار این استراتژی به‌گونه‌ای است که ریسک از ابتدا محدود بوده و در صورت تحقق سناریوی مورد انتظار، بازدهی منطقی و قابل پیش‌بینی ایجاد می‌شود.

منطق و عملکرد استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

منطق اصلی استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه (Double Calendar Spread) بر اختلاف سرعت کاهش ارزش زمانی (Theta Decay) میان اختیارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت بنا شده است. اختیارهای نزدیک به سررسید، با سرعت بیشتری ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند، در حالی که قراردادهای با سررسید دورتر، همچنان بخش قابل‌توجهی از ارزش زمانی را حفظ می‌کنند.

در استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، معامله‌گر به‌صورت هم‌زمان دو اسپرد تقویمی ایجاد می‌کند:

• یک اسپرد تقویمی در سمت اختیار خرید (Call)
• یک اسپرد تقویمی در سمت اختیار فروش (Put)

ترکیب این دو، ساختاری ایجاد می‌کند که در نمودار سود و زیان شکلی شبیه به یک چادر یا کوه کم‌شیب دارد، به‌طوری‌که بیشترین سود در مرکز محدوده قیمتی رخ می‌دهد.

چه زمانی از استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه استفاده می‌شود؟

استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه زمانی بهترین عملکرد را دارد که:

• بازار بدون روند و با نوسان محدود باشد.
• انتظار افزایش یا ثبات نوسان ضمنی سررسیدهای بلندمدت وجود داشته باشد.
• معامله‌گر بخواهد از گذر زمان به‌نفع خود استفاده کند.
• در بازارهای بسیار رونددار یا هنگام ریزش شدید نوسان ضمنی، این استراتژی کارایی کمتری خواهد داشت.

ساختار معاملاتی استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

برای اجرای استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، چهار موقعیت معاملاتی به‌طور هم‌زمان باز می‌شود:

• فروش اختیار خرید کوتاه‌مدت
• خرید اختیار خرید بلندمدت با همان قیمت اعمال
• فروش اختیار فروش کوتاه‌مدت
• خرید اختیار فروش بلندمدت با همان قیمت اعمال

تمام قراردادها دارای Strike یکسان هستند، اما سررسید اختیارهای خریداری‌شده بلندتر از اختیارهای فروخته‌شده است.

• انتخاب فاصله مناسب بین Strike و قیمت فعلی دارایی اهمیت زیادی دارد.
• مدیریت معامله پس از انقضای اختیارهای کوتاه‌مدت می‌تواند سود را افزایش دهد.
• بررسی رفتار نوسان ضمنی قبل از ورود الزامی است.

حداکثر سود و حداکثر زیان استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

در استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، حداکثر زیان برابر با کل هزینه اولیه پرداخت‌شده برای ورود به معامله است و از همان ابتدا مشخص و محدود می‌باشد. حداکثر سود عدد ثابتی ندارد و به عواملی مانند، فاصله قیمت از مرکز محدوده، سطح نوسان ضمنی و زمان باقی‌مانده تا سررسید بلندمدت بستگی دارد، اما معمولا در محدوده‌ای منطقی و قابل‌مدیریت قرار می‌گیرد.

مثال کاربردی از استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

فرض کنید قیمت فعلی یک سهم برابر با ۱۰٬۰۰۰ تومان است. معامله‌گر انتظار دارد طی چند هفته آینده، بازار رفتار آرام و بدون روند مشخصی داشته باشد و قیمت سهم در یک محدوده محدود نوسان کند. در چنین شرایطی، استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای کسب سود از گذر زمان باشد. معامله‌گر یک استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه با ساختار معاملاتی زیر اجرا می‌کند:

در بخش اختیار خرید (Call Calendar)، معامله‌گر یک اسپرد تقویمی ایجاد می‌کند:

• خرید اختیار خرید (Call) با قیمت اعمال ۱۰٬۵۰۰ تومان و سررسید ۵۰ روزه به قیمت ۷۵۰ تومان
• فروش اختیار خرید با همان قیمت اعمال و سررسید ۲۰ روزه به قیمت ۳۰۰ تومان

هزینه خالص بخش اختیار خرید برابر با ۴۵۰ تومان است.

در بخش اختیار فروش (Put Calendar) به‌صورت هم‌زمان، یک اسپرد تقویمی مشابه ساخته می‌شود:

• خرید اختیار فروش (Put) با قیمت اعمال ۹٬۵۰۰ تومان و سررسید ۵۰ روزه به قیمت ۷۰۰ تومان
• فروش اختیار فروش با همان قیمت اعمال و سررسید ۲۰ روزه به قیمت ۲۸۰ تومان

هزینه خالص این بخش برابر با ۴۲۰ تومان خواهد بود.

در مجموع، معامله‌گر برای اجرای استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه مبلغ ۸۷۰ تومان پرداخت می‌کند. این عدد از ابتدا مشخص است و به‌عنوان حداکثر زیان احتمالی این استراتژی شناخته می‌شود؛ یعنی حتی در بدترین شرایط بازار، زیان از این مقدار فراتر نخواهد رفت.

سناریوی ۱: حرکت قیمت در محدوده مرکزی (سناریوی ایده‌آل)

در سناریوی مطلوب استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، فرض می‌کنیم قیمت سهم تا زمان سررسید اختیارهای کوتاه‌مدت در بازه‌ای نزدیک به محدوده مرکزی (برای مثال بین ۹٬۷۰۰ تا ۱۰٬۳۰۰ تومان) باقی بماند،

اختیارهای کوتاه‌مدت (Call و Put فروخته‌شده) به‌دلیل نزدیک شدن به سررسید، بخش عمده ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند و تقریبا بی‌ارزش می‌شوند.

اختیارهای بلندمدت هنوز ۳۰ روز تا سررسید دارند و بنابراین مقدار قابل‌توجهی از ارزش زمانی خود را حفظ می‌کنند.

در این شرایط، معامله‌گر از افت سریع ارزش زمانی اختیارهای کوتاه‌مدت سود می‌برد. قراردادهای بلندمدت همچنان قابلیت فروش با قیمت مناسب را دارند.

در نتیجه، سود خالص استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه می‌تواند بسته به نزدیکی قیمت به مرکز محدوده، بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ تومان باشد. هرچه قیمت سهم به نقطه میانی این محدوده نزدیک‌تر باشد، میزان سود بیشتر خواهد بود.

سناریوی ۲: خروج قیمت از محدوده تعیین‌شده (سناریوی نامطلوب)

در سناریوی دوم، فرض می‌کنیم قیمت سهم به‌طور قابل‌توجهی از محدوده مورد انتظار خارج شود. برای مثال: قیمت به زیر ۹٬۲۰۰ تومان سقوط کند یا قیمت به بالای ۱۰٬۸۰۰ تومان جهش کند. در این وضعیت:

یکی از اختیارهای کوتاه‌مدت (Call یا Put) وارد ناحیه سود می‌شود و ارزش قابل‌توجهی پیدا می‌کند.

معامله‌گر مجبور است این اختیار را با قیمت بالاتری بازخرید کند یا زیان آن را بپذیرد.

افزایش ارزش اختیار بلندمدت مربوطه معمولاً نمی‌تواند به‌طور کامل این زیان را جبران کند.

در چنین شرایطی، زیان معامله افزایش می‌یابد. اما به‌دلیل ساختار محدود ریسک استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، زیان نهایی هرگز بیشتر از هزینه اولیه یعنی ۸۷۰ تومان نخواهد شد.

این ویژگی، استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه را به یکی از ساختارهای جذاب برای معامله‌گران ریسک‌گریز در بازار آپشن تبدیل می‌کند.

تحلیل این دو سناریو نشان می‌دهد که استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه بیشترین کارایی را در بازارهای کم‌نوسان و بدون روند دارد. زمانی که قیمت دارایی پایه در یک محدوده مشخص باقی می‌ماند، گذر زمان به‌نفع معامله‌گر عمل می‌کند و سود مناسبی ایجاد می‌شود. در مقابل، حتی در صورت حرکت شدید قیمت، ریسک معامله از ابتدا محدود بوده و قابل‌کنترل باقی می‌ماند.

تحلیل نمودار سود و زیان استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

نمودار سود و زیان استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه دارای یک قله مرکزی است. بیشترین سود در نزدیکی قیمت اعمال اتفاق می‌افتد و با فاصله گرفتن قیمت از این نقطه، سود کاهش می‌یابد. شیب ملایم نمودار نشان‌دهنده ریسک کنترل‌شده و رفتار قابل پیش‌بینی این ساختار معاملاتی است.

مزایا و معایب استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه

استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه به‌دلیل ساختار خاص خود، در میان معامله‌گران حرفه‌ای بازار آپشن جایگاه ویژه‌ای دارد. این استراتژی ترکیبی از کنترل ریسک، بهره‌گیری از گذر زمان و انعطاف‌پذیری در شرایط بازار را ارائه می‌دهد، اما در کنار مزایای قابل‌توجه، معایبی نیز دارد که آگاهی از آن‌ها برای تصمیم‌گیری صحیح ضروری است.

مزایا

یکی از مهم‌ترین مزایای استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، ریسک محدود و از پیش‌تعیین‌شده آن است. حداکثر زیان این استراتژی برابر با هزینه اولیه‌ای است که معامله‌گر برای ورود پرداخت می‌کند، بنابراین برخلاف برخی استراتژی‌های فروش اختیار، ریسک نامحدود وجود ندارد و مدیریت سرمایه ساده‌تر می‌شود.

مزیت مهم دیگر، بهره‌برداری مستقیم از افت ارزش زمانی (Theta Decay) است. در استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، اختیارهای کوتاه‌مدت با سرعت بیشتری ارزش زمانی خود را از دست می‌دهند، در حالی که اختیارهای بلندمدت همچنان ارزش قابل‌توجهی حفظ می‌کنند. این اختلاف رفتاری، منبع اصلی سودآوری استراتژی محسوب می‌شود.

از سوی دیگر، استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه نیازی به پیش‌بینی دقیق جهت حرکت قیمت ندارد. معامله‌گر تنها کافی است انتظار داشته باشد قیمت دارایی پایه در یک محدوده مشخص باقی بماند. این ویژگی، استراتژی را برای بازارهای خنثی و کم‌نوسان بسیار مناسب می‌کند.

همچنین این استراتژی نسبت به بسیاری از ساختارهای دیگر، انعطاف‌پذیری بالایی در مدیریت معامله دارد. پس از انقضای اختیارهای کوتاه‌مدت، معامله‌گر می‌تواند موقعیت را ببندد، رول کند یا ساختار جدیدی ایجاد نماید و از شرایط جدید بازار بهره ببرد.

معایب 

در کنار مزایا، استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه دارای پیچیدگی ساختاری است. این استراتژی شامل چهار قرارداد آپشن با سررسیدهای متفاوت است و درک صحیح رفتار آن نیازمند شناخت مناسب از مفاهیمی مانند تتا، وگا و نوسان ضمنی می‌باشد. به همین دلیل، برای معامله‌گران مبتدی ممکن است چالش‌برانگیز باشد.

یکی دیگر از معایب استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه، حساسیت بالا به تغییرات نوسان ضمنی است. کاهش ناگهانی نوسان ضمنی، به‌ویژه در سررسیدهای بلندمدت، می‌تواند ارزش اختیارهای خریداری‌شده را کاهش دهد و سود بالقوه استراتژی را تحت فشار قرار دهد.

علاوه بر این، این استراتژی نیازمند مدیریت فعال است. برخلاف برخی استراتژی‌های ساده‌تر، معامله‌گر نمی‌تواند پس از ورود، موقعیت را به حال خود رها کند. بررسی مداوم قیمت، زمان باقی‌مانده تا سررسید و تغییرات نوسان ضمنی، بخش جدایی‌ناپذیر از موفقیت در اجرای استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه است.

در نهایت، در صورت بروز حرکت‌های شدید و ناگهانی قیمت، عملکرد این استراتژی به‌شدت تضعیف می‌شود. اگر قیمت دارایی پایه به‌سرعت از محدوده سود خارج شود، امکان کسب سود از افت زمان کاهش یافته و معامله به سمت زیان حرکت می‌کند، هرچند که این زیان همچنان محدود باقی می‌ماند.

جمع‌بندی

استراتژی اسپرد تقویمی دوگانه یکی از ساختارهای حرفه‌ای و دقیق در معاملات آپشن است که به معامله‌گر اجازه می‌دهد بدون پیش‌بینی جهت بازار، از زمان و رفتار نوسان بهره ببرد. این استراتژی با ریسک محدود، انعطاف‌پذیری بالا و عملکرد مناسب در بازارهای آرام، انتخابی هوشمندانه برای معامله‌گران باتجربه محسوب می‌شود، به‌ویژه در بازار آپشن ایران که دوره‌های نوسان محدود به‌وفور مشاهده می‌شود.